Hoe werkt energiezuinige apparatuur? Ventilatie

Ik voel tocht. Wat kan ik daaraan doen? En kan ik het ventilatiesysteem uitzetten? De bewoners van een zeer energiezuinige nieuwbouw zijn over het algemeen erg tevreden over hun huis, zo bleek na afloop van een enquête over woonbeleving onder deze groep. Maar ze zitten ook nog met tal van vragen. Claudia Bouwens, programmaleider Lente-akkoord Zeer Energiezuinige Nieuwbouw, heeft de vragen van deze woonconsumenten gegroepeerd en aan bouwprofessionals gevraagd om de vragen te beantwoorden. Dit is deel drie uit een serie van vijf. Deze keer aandacht voor ventilatie.

“De lucht in de badkamer en het toilet moet worden afgezogen èn we willen ervoor zorgen dat de lucht stroomt van schoon naar vies. Wat we niet willen is dat de lucht uit de badkamer in de woonkamer terecht komt.” Claudia Bouwens vertelt dat de lucht dus in woon- en slaapkamers mag binnenkomen en in de wc of de badkamer juist wordt afgezogen.

Deel vier volgt binnenkort met als thema pv-panelen en uw energierekening. In deel vijf (slot) nemen we de vragen over onderhoud en service door. Dit is deel drie over ventilatie.

Welk ventilatiesysteem heeft mijn woning?

Iedere nieuwbouwwoning heeft een installatie voor mechanische ventilatie. Daarvan bestaan twee hoofdtypen: mechanische ventilatie met natuurlijke toevoer en balansventilatie.

a) Bij mechanische ventilatie met natuurlijke toevoer wordt ventilatielucht door het systeem afgezogen. In minstens drie ruimtes zitten afzuigpunten in het plafond: de keuken, de badkamer en het toilet. In de gevel, meestal boven de ramen, zitten roosters. Via die roosters komt verse lucht binnen. Onder de binnendeuren is ruimte vrijgelaten zodat de lucht door de hele woning kan stromen.

b) Bij balansventilatie zorgt het systeem voor afvoer van ventilatielucht én voor aanvoer van verse lucht. Er zitten dubbel zoveel ventilatiepunten in het plafond maar er zijn geen roosters boven de ramen. De warmte die in de ventilatielucht zit, wordt in de ventilatiebox terug gewonnen. Verse lucht van buiten wordt daarmee eerst opgewarmd voordat het in de woning komt. Dat bespaart energie.

Hoe kan ik controleren of de ventilatie zorgt voor voldoende verse lucht?

De hoeveelheid CO2 (kooldioxide) geeft aan of er voldoende verse lucht is. De meeste ventilatiesystemen worden automatisch geregeld op basis van CO2-meting. Als er veel mensen in een ruimte zijn, brengen die veel CO2 in de lucht en gaat de ventilatie automatisch harder draaien. Daardoor is er dus altijd voldoende verse lucht in huis. Soms heeft de CO2-sensor indicatielampjes die weergeven wat het systeem op dat moment doet.

a) Uw woning heeft ventilatie met mechanische afzuiging en toevoer van verse buitenlucht via ventilatieroosters:
Ventilatieroosters moeten standaard open staan en spleten onder binnendeuren moeten vrij zijn. Dan is er altijd voldoende verse lucht. Wilt u extra verse lucht? Zet dan gerust een raam open. Let wel op dat als in één kamer de ramen open staan, de ventilatie in de andere kamers minder kan worden. Slaapt u met het raam open? Zet dan dus ook iets in de kinderkamer open anders kan het daar benauwd worden.

b) Uw woning heeft balansventilatie met mechanische afvoer en toevoer van buitenlucht:
Het systeem zorgt in iedere kamer automatisch voor voldoende verse lucht. Wilt u extra verse lucht? Zet dan gerust een raam open. Daarnaast is het belangrijk om regelmatig de filters in het apparaat schoon te maken en te vervangen.

Kan ik een ventilator gebruiken voor extra frisse lucht?

Een ventilator zorgt voor luchtverplaatsing in een kamer. Dat geeft vaak het gevoel van enige verkoeling. Het heeft echter niets te maken met ventilatie in de zin van luchtverversing. Ventilatie zorgt voor toevoer van verse lucht van buiten. Dat voel je vaak niet eens.

Welke sensoren zitten er op de ventilatie en waar dienen die voor?

Mensen ademen CO2 uit. Dat wordt door een CO2-sensor gemeten. Hoe meer mensen in een ruimte aanwezig zijn, hoe harder de ventilatie gaat werken. Als er maar één CO2-sensor in huis is, hangt die in de woonkamer. Als er ook in andere kamers of op de overloop zo’n sensor hangt, wordt de ventilatie in die ruimtes apart geregeld.
In de badkamer hangt meestal een aparte vochtsensor (RV). Die meet de relatieve luchtvochtigheid en zorgt dat de ventilatie harder werkt als er bijvoorbeeld gedoucht wordt. Als alle vocht weg is, gaat de ventilatie weer terug naar de basisstand.

De lucht voelt erg droog. Wat kan ik daaraan doen?

Als de luchtvochtigheid onder de 40 procent daalt, voelt dat onaangenaam. Vooral in de winter en het vroege voorjaar is dat mogelijk. U kunt dat controleren met een luchtvochtigheidsmeter (of een hygrometer). Die kunt u overal voor 10 tot 20 euro kopen. Veel mensen wijten droge lucht aan de mechanische ventilatie. Die heeft er echter niets mee te maken, blijkt uit internationaal onderzoek.

Let op dat het gevoel van droge lucht ook kan komen door dampen van verse verf, spaanplaat, lijmen en kitten, vloerbedekking of nieuwe meubels. Dan moet u de kamer(s) een tijdje extra luchten.
Soms wordt het gevoel van droge lucht versterkt door stof. Dan helpt het om wat vaker te stofzuigen, ook achter meubels en onder kasten. Als u balansventilatie hebt, kijk dan of de filters vervuild zijn.
Zet meer planten in huis. Die zorgen voor verdamping en brengen vocht in de lucht.
Gebruik eventueel een luchtbevochtiger.

De kookafzuiging werkt niet goed genoeg. Wat kan ik doen?

a) U hebt een recirculatieafzuigkap
Een recirculatieafzuigkap zuigt kooklucht af, filtert deze en brengt de lucht dan weer terug in de keuken. Het voordeel is, dat er geen warmte verloren gaat. Het nadeel is dat kookluchtjes wel eens te lang blijven hangen. Vooral wanneer u liefhebber bent van braden, grillen en wokken. Wat kunt u doen?

In de afzuigkap zitten verschillende filters. Deze vangen vet en fijnstof af en neutraliseren geurtjes. Deze filters moet u regelmatig schoonmaken en/of vervangen. In de gebruiksinstructies lees u hoe. Als de filters vuil zijn, doet de afzuigkap het niet goed.
Kookdamp boven de pannen wil omhoog. Maar bij inductie koken is die dampstroom niet zo sterk als bij koken op gas. De kooklucht kan langs de afzuigkap in de keuken stromen. Zeker als de afzuigkap vrij in de ruimte hangt.
U kunt tijdens het koken gerust een raam open zetten. Maar pas op dat de wind van buiten niet zorgt dat de kooklucht in de keuken wordt geblazen.
Tussen afzuigkappen bestaat een groot verschil in kwaliteit. Een te simpel exemplaar doet vaak niet wat hij belooft.
Wilt u alsnog een afzuigkap met een directe afvoer naar buiten installeren? Laat u dan eerst goed informeren door de leverancier van uw huis. Kies een goed geïsoleerde en automatisch afsluitbare geveldoorvoer en let ook op extra toevoer van verse lucht.

b) U hebt een afzuigkap met een directe afvoer naar buiten
Om kooklucht goed af te voeren is een capaciteit nodig van minimaal 300 m3 per uur. In de hoogste stand halen de meeste afzuigkappen dat makkelijk. Blijft er toch kooklucht hangen?

Kijk of de afzuigkap is vervuild. Vet en stof kunnen de werking beperken.
Kookdamp boven de pannen wil omhoog. Maar bij inductie koken is die dampstroom niet zo sterk als bij koken op gas. De kooklucht kan dan langs de afzuigkap in de keuken stromen. Zeker als de afzuigkap vrij in de ruimte hangt.
Zorg dat er voldoende verse lucht wordt toegevoerd, bijvoorbeeld door een raam open te zetten. Pas wel op dat de wind van buiten niet zorgt dat de kooklucht in de keuken wordt geblazen. Hebt u ventilatieroosters? Zorg dan dat die open staan.
Tussen afzuigkappen bestaat een groot verschil in kwaliteit. Een te simpel exemplaar doet vaak niet wat hij belooft.

Ik heb balansventilatie, maar ik wil toch de ramen open kunnen zetten. Mag dat?

In de woonkamer en de slaapkamers mag dat altijd. In de badkamer en de wc en op de overloop is dat af te raden.

Waarom kan er in de badkamer en de wc geen raampje open?

Het ventilatiesysteem zorgt ervoor dat verse buitenlucht in de woonkamer en de slaapkamers wordt toegevoerd. De lucht stroomt door het hele huis en wordt afgezogen in keuken, badkamer en wc. Op die manier is er overal voldoende zuurstof. Zou er in de badkamer en de wc een raampje openstaan, dan zou de verse buitenlucht dáár direct weer worden afgezogen. De rest van het huis heeft dan te weinig ventilatie.

Wat kan ik doen om de (slaap)kamers te luchten?

Luchten betekent dat u de ramen en eventueel deuren openzet om in korte tijd de hele luchtinhoud van een kamer te verversen. Het is aan te raden om slaapkamers een kwartier per dag te luchten. Langer heeft geen zin.
De woonkamer hoeft u meestal niet te luchten. Daar gaat in de loop van de dag vaak genoeg een deur open.
Luchten is iets anders dan ventileren. Luchten gebeurt een kwartier per dag. Ventileren gebeurt continu. Dag en nacht.

Wat kan ik doen als ik het ventilatiesysteem anders wil inregelen?

Het ventilatiesysteem is zo ingeregeld dat in alle vertrekken op alle momenten van de dag voldoende verse lucht is gegarandeerd. U kunt zelf niets aan die regelingen veranderen.
U kunt een raam openzetten wanneer u extra verse lucht wilt hebben.
Hebt u ventilatieroosters (in de gevel of de ramen)? Zorg dan dat deze standaard open staan.

Kan ik het ventilatiesysteem uitzetten?

Ja, dat kan. In de meterkast zit daarvoor een calamiteitenschakelaar. Die is bedoeld om de installatie uit te zetten als de sirene gaat. Vergeet niet om de installatie weer aan te zetten als de waarschuwing voorbij is.
Hebt u een systeem met ventilatieroosters in gevel en ramen? Doe die dan ook dicht. Vergeet niet de ventilatieroosters naderhand allemaal weer open te zetten.
Zet de ventilatie alleen bij calamiteiten uit. Als u op vakantie gaat, laat u de ventilatie gewoon aan.

Het ventilatiesysteem maakt geluid. Wat kan ik daaraan doen?

a) Uw woning heeft ventilatie met mechanische afzuiging en toevoer van verse lucht via ventilatieroosters

De ventilatiebox maakt geluid. Als deze in een open ruimte hangt en u wilt die ruimte bijvoorbeeld gebruiken als slaapkamer, kan dat hinderlijk zijn. U kunt zelf een geluiddempende omkasting maken. Zorg wel dat de ventilatiebox bereikbaar is voor onderhoud.
Soms maken de ventilatieroosters een fluitend geluid. Kijk dan of alle roosters wel open staan. Het kan ook helpen om ze schoon te maken.
Zorg dat openingen onder deuren vrij zijn. Anders werkt het systeem niet goed en dat kan soms ook geluid veroorzaken.
Blijft het geluid hinderlijk? Neem dan contact op met de leverancier. Zet in geen geval de ventilatie uit of in een te lage stand.

b) Uw woning heeft balansventilatie met mechanische afvoer en toevoer van lucht

De ventilatiebox maakt geluid. Als deze in een open ruimte hangt en u wilt die ruimte bijvoorbeeld gebruiken als slaapkamer, kan dat hinderlijk zijn. U kunt zelf een geluiddempende omkasting maken. Zorg wel dat de ventilatiebox bereikbaar is voor onderhoud.
Soms maken de toevoerventielen in het plafond een zoemend geluid. Kijk dan of de ventielen misschien vuil zijn.
Bedenk dat er door balansventilatie en de goede isolatie van de woning nauwelijks meer buitengeluiden binnendringen. Daardoor vallen geluiden van de installatie des te meer op. Soms moet u daaraan wennen. Blijft het geluid hinderlijk? Neem dan contact op met de leverancier. Zet in geen geval de ventilatie uit of in een te lage stand.

Wat moet ik doen om het ventilatiesysteem schoon te maken?

a) Uw woning heeft ventilatie met mechanische afzuiging en toevoer van verse lucht via ventilatieroosters

Maak de ventilatieroosters regelmatig schoon. Klik de kap eraf en maak het binnenwerk in een sopje of met een vochtige doek schoon. Doe dat minstens eenmaal per jaar. Aan een drukke weg misschien vaker.
Hebt u ventilatieroosters met insectengaas? Maak dat gaas dan wat vaker met de stofzuiger schoon.
Maak eens per jaar de afvoerventielen in het plafond schoon. U kunt de kap eraf klikken en in een sopje of met een vochtige doek schoonmaken. Verander niets aan de instellingen en zet iedere kap op de juiste plaats terug. Wilt u zich niet kunnen vergissen? Zet dan met een watervaste viltstift een merkteken op de achterkant van de kap.

b) Uw woning heeft balansventilatie met mechanische afvoer en toevoer van lucht

Maak de filters in de ventilatiebox iedere maand met de stofzuiger schoon. Als u aan een drukke verkeersweg woont, misschien vaker. Bedenk dat alle viezigheid die op het filter achterblijft, niet in huis komt.
Doe minimaal eens per half jaar nieuwe filters in de ventilatiebox.
Bent u allergisch voor pollen? Dan zijn er speciale filters in de handel. Extra fijne filters kunt u beter niet stofzuigen.
Maak de ventielen in het plafond eens in de paar maanden schoon. U kunt de voorkant eraf halen en met een vochtige doek of in een sopje schoonmaken. Verander niets aan de instellingen en zet iedere kap op de juiste plaats terug. Wilt u zich niet kunnen vergissen? Zet dan met een watervaste viltstift een merkteken op de achterkant van de kap.

Ik voel tocht. Wat kan ik daaraan doen?

Een gevoel van tocht kan ontstaan door een combinatie van vloerverwarming en ventilatierooster in de ramen. De relatief koude buitenlucht komt via de roosters binnen en stroomt dan langs het raam naar beneden. Dat heet koudeval. Omdat u geen cv-radiator hebt, warmt de lucht niet snel op. De binnenkomende verse lucht kan dan aanvoelen als tocht. Vooral in de winter kan de koudeval hinderlijk zijn. Wat kunt u doen?

Controleer of alle ventilatieroosters in de kamer openstaan. Als te veel roosters dicht zitten, komt alle verse lucht via een paar roosters binnen en dan voelt dat als tocht.
U kunt het ventilatierooster sluiten waar u op dat moment last van hebt. Maar vergeet niet om het naderhand weer te openen.
Misschien kunt u de meubels iets van de kant afschuiven of de kamer iets anders inrichten.
Als het gevoel van tocht structureel is, zijn er technische oplossingen mogelijk. U kunt denken aan een elektrische plintradiator. Vraag daarnaar bij de verhuurder of de koopbegeleider van de ontwikkelaar.

Meer informatie:

Bezoekers lazen ook:

Ontvang de nieuwsbrief van nieuwbouw.nl