In ideale situatie is 70% bereid eigen auto weg te doen

We willen meer woningen bouwen in onze (binnen)steden zonder dat de aantrekkelijkheid om er te wonen, te werken en te verblijven verloren gaat. Het huidige autobezit vormt daarbij een serieus knelpunt vanwege het grote ruimtebeslag. De uitdaging wordt dus om meer (toekomstige) stadsbewoners te verleiden om afstand te doen van hun eigen auto. Hoe dan? Die vraag stond centraal in een recent uitgevoerd onderzoek.

Bijdrage aan het woningtekort

We hebben in Nederland heel veel nieuwe huizen nodig om het woningtekort op te lossen. Daarvoor kijken we voor een belangrijk deel binnen de grenzen van onze steden. De ruimte is daar schaars. Alleen een vermindering van het autobezit kan ervoor zorgen dat we steden kunnen verdichten op zo’n manier dat mensen er ook in de toekomst graag willen wonen. Vermindering van het eigen autobezit is dus een noodzakelijk middel om te groeien met behoud van de kwaliteitseisen die we stellen aan de openbare ruimte in onze (binnen)steden.

Alternatieven voor eigen auto

“Dit gaat alleen maar lukken als je voldoende hoogwaardige alternatieven kunt bieden,” zegt Paul van Loon van adviesbureau Empaction. “Denk daarbij aan goede fietsroutes naar bestemmingen, hoogwaardig openbaar vervoer in de nabijheid en allerlei vormen van deelvervoer. Ook door bijvoorbeeld het uitgeven van parkeervergunningen kun je de keuzes van mensen sturen. Met het juiste pakket aan maatregelen en voorzieningen kun je behoorlijk wat toekomstige bewoners van binnensteden verleiden om hun eigen auto weg te doen.” Samen met de TU Eindhoven onderzocht hij in opdracht van het CROW het effect van verschillende kenmerken van de woonomgeving en van het aanbod aan deelmobiliteit op deze bereidheid.

Gedachte-experiment

Een verhuizing is een van de spaarzame momenten in hun leven waarop mensen nadenken over hoe ze zich willen verplaatsen. “Dat is een belangrijk uitgangspunt geweest in ons onderzoek,” vertelt Paul van Loon. “We vroegen de deelnemers aan het onderzoek om zich voor te stellen dat ze zouden verhuizen naar een drukke binnenstad. Vervolgens kregen ze steeds twee situaties voorgelegd. Daarbij moesten zij kiezen in welke situatie de kans het grootst is dat zij een eigen auto de deur uit doen of geen (extra) auto aanschaffen. De deelnemers konden ook ‘geen van beide’ invullen, wanneer ze in beide situaties liever hun eigen auto willen behouden.” Daarnaast werden vragen gesteld over rijbewijs- en autobezit in het huishouden, ervaringen met deelauto’s en nog een aantal andere zaken. Zo konden de onderzoekers ook vergelijkingen maken tussen verschillende groepen.

Hoogwaardige alternatieven nodig

Niet verrassend is dat kostenbesparing een belangrijke drijfveer is om de eigen auto weg te doen (of er geen aan te schaffen). “Wanneer je de auto niet dagelijks nodig hebt, kan een deelauto al vrij snel in de kosten schelen,” weet de adviseur. “In ons onderzoek bleek dat rond de 60% de auto niet nodig heeft voor woon-werkverkeer. Best een grote groep waarvoor een deelauto al snel voordeliger kan zijn.” Het onderzoek toont aan dat het aanbod aan deelmobiliteit naast betaalbaar ook hoogwaardig moet zijn. En daarnaast moeten de alternatieve vervoerswijzen, fiets en openbaar vervoer, ook prima op orde zijn om de eigen auto niet mee te verhuizen naar een stedelijke woonomgeving. Het afscheid nemen van een eigen auto – of er geen aanschaffen – wordt al snel minder aantrekkelijk als dit allemaal niet goed voor elkaar is.

Tot 70% bereid om eigen auto op te geven

Onder ideale omstandigheden is in dit gedachte-experiment 70% van de toekomstige binnenstadsbewoners bereid om het bezit van een eigen auto op te geven. Bij de minimale situatie, die in dit experiment ook niet echt slecht is, daalt dit percentage tot 12%. Om het autobezit te verlagen moeten alle alternatieven op orde zijn, te beginnen bij deelmobiliteit. Paul van Loon: “Het percentage van 70% over de hele populatie is hoger dan ik had verwacht en geeft de steden hoop dat hun verdichtingsopgave niet ten koste hoeft te gaan van de ambities met betrekking tot leefbaarheid en klimaatadaptatie. Maar als iemand denkt dat je dat kunt al bereiken door ergens een paar deelauto’s weg te zetten en overal scooters te laten rijden, dan is de koude kermis nabij. Bij minder goed aanbod of onvoldoende aansluiting op het OV daalt de bereidheid om geen eigen auto te bezitten hard.”

Tabel: Omschrijving van de optimale, gemiddelde en minimale situatie

Verschillen tussen groepen

De bereidheid om afstand te doen van de eigen auto verschilt aanzienlijk tussen verschillende groepen respondenten. Zo is, bijvoorbeeld, onder hoog opgeleiden in de optimale situatie de bereidheid veel groter (77%) dan onder anders opgeleiden (52%). In de minimale situatie zitten beide percentages rond de 12%. Daaruit blijkt dat bij een minder aanbod al snel mensen afhaken. Uiteindelijk blijft een groep van ongeveer 10% van de respondenten over die binnenstedelijk sowieso weinig tot geen behoefte heeft aan een eigen auto.

Ervaring met deelauto’s werkt positief

Nog een resultaat dat eruit spong: mensen die ervaring hebben met deelmobiliteit zijn gemakkelijker te verleiden om hun auto weg te doen dan mensen die nog nooit een deelauto hebben gebruikt. Van wie weleens een deelauto heeft gebruikt is zo’n 80% geneigd om in optimale omstandigheden een eigen auto weg te doen. Onder degenen die nog nooit in een deelauto hebben gezeten ligt dit percentage rond de 65%.

Paul van Loon ziet hier kansen. “Veel ontwikkelaars en gemeenten zijn bezig om aantrekkelijke binnenstedelijke woongebieden te maken met lage parkeernormen. Dat wordt nog kansrijker als je meer mensen kunt laten kennismaken met autodelen. In ons onderzoek had slechts 14% van de deelnemers al ervaring met deelmobiliteit.”

Deelauto interessant voor u?

Ook als u nog niet verhuist, is het misschien aantrekkelijk om u op autodelen te oriënteren. Op internet is hier veel informatie over te vinden. Rekenhulpen geven u inzicht in het verschil in kosten. Voor een goede vergelijking is het belangrijk om een eerlijke vergelijking te maken met de kosten van uw eigen auto. Veel mensen schatten die te laag in. Paul van Loon tipt: “Op de site van de ANWB kunt u heel precies de kosten berekenen voor uw eigen situatie, gebaseerd op uw automerk en -type en uw jaarlijkse aantal kilometers. Daar hoeft u binnenstedelijk alleen nog de kosten voor een parkeervergunning of het huren of kopen van een plek in een garage bij op te tellen.”